اگر در زمینه روابط جنسی فعال هستید یا به زودی قرار است در چنین شرایطی قرار بگیرید، طبیعی است که نگرانی‌هایی در ارتباط با بیماری های مقاربتی داشته باشید.
بیماری های مقاربتی انواع مختلفی دارند که بعضی‌هایشان بسیار خطرناک و بعضی دیگر، کم‌خطر اما با ظاهری زشت، هستند. در این مطلب از لیامگ قرار است به طور مفصل به هر چیزی که درباره بیماری های مقاربتی وجود دارد، بپردازیم و بگوییم چطور می‌شود در برابر آنها مقاومت کرد.
بیماری مقاربتی چیست؟
عفونت‌های مقاربتی (STI) یا بیماری های مقاربتی (STD)، عفونت‌ها یا بیماری‌هایی هستند که از یک نفر به دیگری از طریق انواع مختلف تماس جنسی منتقل می‌شوند. بسیاری از بیماری های مقاربتی علائم و نشانه‌ای ندارند و ممکن است سال‌ها نیز خودی نشان ندهند. اما عفونت همچنین پابرجاست حتی اگر شما یا شریک جنسی شما علائمی نداشته باشید.
نحوه گسترش بیماری های مقاربتی چگونه است؟
بیماری های مقاربتی از طریق ارتباط جنسی دهانی، واژنی و مقعدی با کسی که مبتلا به بیماری است، منتقل می‌شود. هر کسی که به لحاظ جنسی فعال است می‌تواند به بیماری های مقاربتی مبتلا شود. لزوما نیازی نیست رابطه جنسی مقعدی یا واژنی داشته باشید تا به این بیماری دچار شوید؛ برخی بیماری های مقاربتی مثل تبخال و ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) از طریق تماس پوست به پوست منتقل می‌شوند و می‌توانند بدون دخول جنسی نیز ایجاد شوند.
میزان رایج بودن بیماری های مقاربتی چقدر است؟
بیماری های مقاربتی بسیار شایع و رایج هستند به خصوص در میان افراد جوان. طبق مطالعات مرکز کنترل بیماری‌ها (CDC) حدود ۲۰ میلیون مورد جدید بیماری های مقاربتی هر ساله در آمریکا گزارش می‌شود. تقریبا ۱۰ میلیون از این عفونت‌ها در بین افراد بین ۱۵ تا ۲۴ سال اتفاق افتاده است.
شایع ترین بیماری های مقاربتی
در این بخش، می‌خواهیم ببینیم که شایع‌ترین انواع بیماری های مقاربتی کدام است و چه علائمی دارند.
جدول بیماری های مقاربتی
انواع بیماری های مقاربتی بررسی شده در این مقاله را می‌توانید به‌طور خلاصه در این جدول بخوانید. سپس در ادامه درباره هریک مفصل توضیح داده ایم.
| علائم | درمان | ||
| ۱ | واژینوز باکتریایی (BV) | – خارش واژن – ترشحات خاکستری، سفید یا سبز واژن – بوی تند واژن مانند بوی ماهی سوزش در هنگام ادرار | مصرف آنتی‌بیوتیک تجویزشده توسط پزشک |
| ۲ | کلامیدیا | ندارد | مصرف آنتی‌بیوتیک تجویزشده توسط پزشک |
| ۳ | تبخال تناسلی | جوش چرکی و تبخال | ندارد |
| ۴ | سوزاک | – احساس سوزش یا درد به هنگام ادرار – ترشح از آلت تناسلی مردانه یا واژن – بیضه‌های دردناک یا متورم خونریزی واژن بین قاعدگی | مصرف آنتی‌بیوتیک تجویزشده توسط پزشک |
| ۵ | هپاتیت | – تب – خستگی – کم‌شدن اشتها – سرگیجه – حالت تهوع – درد – ادرار تیره – مدفوع تیره – درد مفاصل زرد شدن پوست | وجود واکسن برای پیشگیری از هپاتیت A و B و درمان هپاتیت C با داروهای تجویز شده توسط پزشک |
| ۶ | HIV / ایدز | ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن | ندارد |
| ۷ | HPV / زگیل تناسلی | گاهی علائمی ندارد و گاهی زگیل‌های کوچکی در اطراف ناحیه تناسلی ایجاد می‌شود | واکسن و داروهای پیشگیرانه |
| ۸ | بیماری التهابی لگن (PID) | – درد زیر شکم – تب – ترشحات واژن با بوی بد – درد و خونریزی در هنگام رابطه جنسی – احساس سوزش به هنگام ادرار خونریزی بین قاعدگی | قابل درمان با مصرف آنتی‌بیوتیک در مراحل اولیه بیماری؛ در صورت پیشرفت درمانی ندارد |
| ۹ | سفلیس | – تبخال سفت، گرد و دردناک روی آلت تناسلی مردانه، واژن، سوراخ مقعد، داخل رحم یا روی لب در سفلیس اولیه – تب، خارش پوست و تورم غدد لنفاوی در سیفلیس ثانویه – سیفلیس نوع سوم نیز با مشکلات پزشکی زیادی همراه است؛ مثلا می‌تواند روی مغز، قلب و دیگر ارگان‌های بدن اثر بگذارد. سیفلیس نهفته هیچ علائمی ندارد | مصرف آنتی‌بیوتیک تجویزشده توسط پزشک |
| ۱۰ | تریکومونیازیس | · در مردان: – خارش یا التهاب آلت تناسلی – سوزش بعد از ادرار – ترشحات آلت تناسلی – احساس ناراحتی در هنگام برقراری جنسی · در زنان: – خارش واژن – سوزش – قرمزی و التهاب واژن – درد به هنگام ادرا تغییر ترشحات به رنگ زرد یا سبز و بودار شدن آن | درمان با مصرف دارو |
واژینوز باکتریایی (BV)
زمانی اتفاق می‌افتد که یک نوع باکتری که به شکل طبیعی در واژن زندگی می‌کند، بیش از حد رشد کند. واژینوز باکتریایی، بیماری مقاربتی نیست اما رشد زیاد این باکتری شما را در خطر ابتلا به یک بیماری مقاربتی قرار می‌دهد.
چگونه گسترش پیدا می‌کند؟هنوز علت آن معلوم نیست اما برقراری رابطه جنسی بدون وسایل پیشگیری ممکن است ریسک ابتلا به BV را افزایش دهد. علائم آن چیست؟ برخی افراد علائمی ندارند اما اگر داشته باشند، علائم زیر در آنها بروز می‌کند.
- خارش واژن
- ترشحات خاکستری، سفید یا سبز واژن
- بوی تند واژن مانند بوی ماهی
- سوزش در هنگام ادرار
قابل درمان است؟ بله با تجویز آنتی‌بیوتیک
کلامیدیا
یکی از دو بیماری مقاربتی شایع در آمریکاست و معمولا هیچ علائمی ندارد. اگر به لحاظ جنسی فعال هستید و سن شما زیر ۲۵ سال است حتما باید سالی یک بار آزمایش دهید.
چگونه گسترش می‌یابد؟ کلامیدیا از طریق همه نوع تماس جنسی منتقل می‌شود. هرکسی که به لحاظ جنسی فعال است می‌تواند به آن مبتلا شود. علائم آن چیست؟ کلامیدیا معمولا علائمی ندارد. آیا قابل درمان است؟ بله با تجویز آنتی‌بیوتیک. اگر کلامیدیا درمان نشود، می‌تواند باعث آسیب دائمی به سیستم باروری زنان وارد کند. به این صورت که ممکن است باردار شدن سخت یا غیرممکن شود.
تبخال تناسلی
بسیار شایع است و همیشه علائمی ندارد یا علائم آن خیلی کم است به طوری که خیلی متوجه آن نخواهید شد.
چگونه گسترش پیدا می‌کند؟ تبخال تناسلی به دو طریق ایجاد می‌شود: ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ (HSV-1) و ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۲ (HSV-2). شما می‌توانید درگیر یکی یا هردوی اینها شوید. HSV-1 باعث ایجاد تبخال روی صورت شما می‌شوند. با این حال، می‌توانند از طریق رابطه جنسی دهانی با فرد مبتلا به ویروس، منتقل شوند. HSV-2 باعث تبخال تناسلی می‌شود و داشتن رابطه جنسی واژنی، مقعدی و دهانی با فردی که آلوده است، می‌تواند دلیل انتقال شود.
علائم آن چیست؟ علائم آن شامل جوش چرکی است که می‌تواند دردناک باشد و تا یک هفته باقی بماند.
قابل درمان است؟ خیر اما داروهایی وجود دارد که می‌تواند میزان شیوع و یا شدت علائم را کم کند.
سوزاک
بسیار شایع است به خصوص در میان جوانان. سوزاک می‌تواند باعث عفونت در نواحی تناسلی، راست روده و گلو شود.
چگونه گسترش می‌یابد؟ می‌توانید سوزاک را از طریق داشتن رابطه جنسی دهانی، مقعدی یا واژنی با کسی که سوزاک دارد، بگیرید. علائم آن چیست؟ کسی که مبتلا به سوزاک است معمولا علائمی ندارد اما عفونت آن اگر درمان نشود، ممکن است باعث مشکلاتی جدی شود.
علائم سوزاک شامل موارد زیر می‌شود:
- احساس سوزش یا درد به هنگام ادرار
- ترشح از آلت تناسلی مردانه یا واژن
- بیضه‌های دردناک یا متورم
- خونریزی واژن بین قاعدگی
- عفونت سوزاک مقعدی علائم دیگری نیز دارد.
قابل درمان است؟ بله با تجویز آنتی‌بیوتیک
هپاتیت
باعث التهاب کبد می‌شود. ۵ سویه مختلف برای هپاتیت وجود دارد اما ۳ مدل آن (HAV، HBV و HCV) شایع‌تر است.
چگونه گسترش می‌یابد؟ HAV اغلب زمانی گسترش می‌یابد که شی، غذا یا نوشیدنی آلوده به مدفوع فرد مبتلا، مصرف شود. HAV همچنین می‌تواند از طریق رابطه جنسی یا مراقبت از فردی که عفونت دارد، منتقل شود.
HBV از طریق اشکال مختلف رابطه جنسی، استفاده از سرنگ مشترک یا از مادر به فرزند منتقل شود.
HCV اول از همه از طریق تزریق مخدر منتقل می‌شود. در موارد نادر، HCV ممکن است از طریق برقراری رابطه جنسی نیز منتقل شود.
علائم آن چیست؟ همه افراد مبتلا به HBV علائم ندارند ولی بسته به سن فرد مبتلا شده متفاوت است. زمانی که علائمی ایجاد شود، HAV، HBV و HCV علائم مشترکی از جمله تب، خستگی، از دست دادن اشتها، سرگیجه، حالت تهوع، درد، ادرار تیره، مدفوع تیره، درد مفاصل و زرد شدن پوست را دارند.
قابل درمان است؟ واکسن‌هایی برای جلوگیری از هپاتیت A و B وجود دارد. هرکسی که قبلا مبتلا به HAV شده باشد، مجددا به آن مبتلا نمی‌شود. هپاتیت C هیچ واکسنی ندارد اما امروزه با تجویز دارو قابل درمان است.
ویروس نقص ایمنی انسان (HIV) / سندرم نقص ایمنی اکتسابی (ایدز)
سیستم ایمنی بدن فرد با از بین رفتن سلول‌های مهم سیستم ایمنی بدن ضعیف شده و توان مبارزه با عفونت یا بیماری را از دست خواهد داد.
چگونه گسترش می‌یابد؟ شایع‌ترین روش گسترش HIV از طریق روابط جنسی و استفاده از سرنگ آلوده مشترک است.
علائم آن چیست؟ HIV به خودی خود علائمی ندارد. HIV، ویروسی است که می‌تواند منجر به ایدز شود. اگر ایدز پیشرفت کند، سیستم ایمنی فرد آسیب دیده بسیار ضعیف شده و نمی‌تواند با دیگر عفونت‌ها مقابله کند. در واقع، ایدز با ضعیف‌کردن سیستم ایمنی باعث می‌شود بدن نتواند با سایر بیماری‌های عفونی مقابله کند.
ایدز قابل درمان است؟ خیر؛ با این حال، برخی درمان‌های ضدویروسی هست که باید به طور مرتب و تا ابد مصرف شود و می‌تواند میزان ویروس را در بدن فرد تا سطح قابل توجهی کم کند. اگرچه بدن فرد از بیماری خلاص نمی‌شود اما پایین آمدن تعداد این ویروس باعث می‌شود تا فرد بدون انتقال بیماری به دیگران بتواند رابطه جنسی برقرار کند.
همچنین دارویی به نام PrEP وجود دارد که اگر به درستی مصرف شود، احتمال ابتلا به HIV را کاهش می‌دهد. PrEP به عنوان داروی پیشگیری به حساب می‌آید و به این معنا نیست که نباید از کاندوم استفاده کرد.
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)
HPV یا زگیل تناسلی تقریبا در میان همه کسانی که به لحاظ جنسی فعال هستند، شایع است. به طوری که هرکسی که به لحاظ جنسی فعال است در برهه‌ای از زندگی به این بیماری دچار خواهد شد. سویه‌های مختلفی برای HPV وجود دارد.
زگیل تناسلی چگونه گسترش می‌یابد؟ هرکسی که به لحاظ جنسی فعال است می‌تواند به HPV مبتلا شود حتی اگر تنها با یک فرد در ارتباط جنسی باشد. می‌توانید با داشتن رابطه دهانی، واژنی و مقعدی با هرکسی که به این ویروس مبتلاست، به این بیماری دچار شوید.
علائم آن چیست؟ برخی انواع HPV می‌تواند باعث ایجاد زگیل تناسلی و سرطان‌های مختلف شود. زگیل تناسلی به صورت زگیل‌های کوچکی هستند که در اطراف اندام تناسلی ظاهر می‌شوند. برخی افراد ممکن است بعد از آزمایش پاپ اسمیر متوجه ابتلای خود به این بیماری شوند.
قابل درمان است؟ خیر. برای بیشتر افراد، HPV به خودی خود از بین می‌رود و هیچ مشکلی برای سلامت فرد ایجاد نمی‌کند. با این حال، اگر مشکلات سلامتی یا زگیل داشته باشید، درمان‌هایی وجود دارد. همچنین واکسنی وجود دارد که جلوی انواع سرطان‌های مربوط به HPV را می‌گیرد.
زگیل تناسلی چه شکلی است؟ چه عوارضی دارد؟ پاسخ تمام سوالات مربوط به زگیل تناسلی در مقاله زیر.
بیماری‌های التهابی لگن (PID)
این بیماری نوعی عفونت در اندام‌های تناسلی زنان است. PID اغلب توسط برخی بیماری های مقاربتی مثل کلامیدیا و سوزاک ایجاد می‌شود. دیگر عفونت‌هایی که از طریق رابطه جنسی منتقل نمی‌شوند نیز می‌توانند باعث ایجاد PID شوند. عوارض ناشی از PID برای دستگاه تناسلی بسیار خطرناک است و می‌تواند منجر به حاملگی خارج از رحم یا ناباروری شود.
چگونه گسترش می‌یابد؟ PID مسری نیست بنابراین نمی‌توانید از شریک جنسی خود آن را بگیرید.
علائم آن چیست؟ علائم آن می‌تواند کم باشد و در برخی موارد هیچ علائمی ندارد. اما در مواردی علائم زیر در فرد مبتلا بروز می‌کند.
- درد زیر شکم
- تب
- ترشحات واژن با بوی بد
- درد و خونریزی در هنگام رابطه جنسی
- احساس سوزش به هنگام ادرار
- خونریزی بین قاعدگی
قابل درمان است؟ بله. اگر به موقع شناسایی شود، می‌توان آن را با تجویز آنتی‌بیوتیک درمان کرد. اگر خیلی از آن بگذرد، دیگر قابل درمان نیست. درمان PID به این صورت نیست که آسیب رسیده را جبران کند. اگر آسیبی به سیستم باروری شما رسیده باشد، دیگر قابل جبران نیست. اگر قبلا PID را تجربه کرده باشید، احتمال این که دوباره به آن مبتلا شوید، زیاد است.
سیفلیس
سیفلیس یا سفلیس به ۴ مرحله تقسیم می‌شود. اولیه، ثاویه، نهفته و سوم. هر مرحله از آن علائم مختلفی دارد.
چگونه گسترش می‌یابد؟ سیفلیس با تماس مستقیم با کسی که مبتلا به سیفلیس است از طریق رابطه جنسی دهانی، مقعدی یا واژنی منتقل می‌شود. همچنین ممکن است از مادر به فرزند نیز منتقل شود.
علائم آن چیست؟ علائم سیفلیس اولیه و ثانویه کم است و ممکن است فرد حتی متوجه آن نشود.
سیفلیس اولیه به طوری شروع می‌شود که تبخالی روی ناحیه ورود عفونت به وجود می‌آید. تبخال ممکن است روی آلت تناسلی مردانه، واژن، سوراخ مقعد، داخل رحم یا روی لب ایجاد شود. این تبخال‌ها اغلب سفت، گرد و دردناک هستند.
سیفلیس ثانویه شامل تب، خارش پوست و تورم غدد لنفاوی می‌شود. سیفلیس نهفته هیچ علائمی ندارد و ممکن است سال‌ها با شما باشد. سیفلیس نوع سوم نیز با مشکلات پزشکی زیادی همراه است؛ مثلا می‌تواند روی مغز، قلب و دیگر ارگان‌های بدن اثر بگذارد. اگر درمان نشود هم امکان دارد به چشم نیز آسیب بزند.
قابل درمان است؟ بله، سیفلیس را با تجویز برخی آنتی‌بیوتیک‌های خاص می‌شود درمان کرد.
تریکومونیازیس
یکی از انواع شایع بیماری های مقاربتی قابل درمان به شمار می‌رود. تریک اغلب توسط عفونت ناشی از انگل ایجاد می‌شود. عفونت آن می‌تواند ریسک گسترش دیگر انواع بیماری های مقاربتی از جمله ایدز را گسترش دهد.
چگونه گسترش می‌یابد؟ تریک از طریق برقراری رابطه جنسی از آلت تناسلی مردانه به واژن یا برعکس منتقل شود.
علائم آن چیست؟ بیشتر افراد مبتلا به تریک هیچ علائمی ندارند. اما اگر علائمی ایجاد شود، ممکن است نشانه‌ها از بین بروند و دوباره ظاهر شوند.
علائم تریکومونیازیس در مردان: خارش یا التهاب آلت تناسلی، سوزش بعد از ادرار، ترشحات آلت تناسلی، احساس ناراحتی در هنگام برقراری جنسی.
علائم تریکومونیازیس در زنان: خارش واژن، سوزش، قرمزی و التهاب واژن، درد به هنگام ادرار، تغییر ترشحات به رنگ زرد یا سبز و بودار شدن آن.
قابل درمان است؟ بله با دارو. البته ممکن است دوباره و دوباره به آن مبتلا شوید. برای پیشگیری از این عفونت، همه شرکای جنسی شما باید با آنتی‌بیوتیک درمان شوند. همه شرکا همچنین باید تا زمانی که درمان شوند، رابطه جنسی نداشته باشند.
نحوه جلوگیری از بیماری های مقاربتی چگونه است؟
تنها راه جلوگیری همیشگی از ابتلا به بیماری های مقاربتی این است که رابطه جنسی دهانی، واژنی یا مقعدی نداشته باشید. اگر تصمیم دارید رابطه جنسی داشته باشید، مراحل زیر را دنبال کنید تا احتمال ابتلا به بیماری های مقاربتی را کاهش دهید.
- با شریک جنسی خود در این باره صحبت کنید و برای جلوگیری از بیماری های مقاربتی و بارداری برنامه داشته باشید.
- درباره روش‌های کنترل بارداری صحبت کنید.
- واکسن بزنید. واکسن‌هایی برای HPV، هپاتیت نوع A و B وجود دارد.
- پیش از داشتن رابطه جنسی حتما آزمایش بیماری های مقاربتی دهید.
- درباره نحوه استفاده درست از کاندوم، مطالب مفید بخوانید.
- همیشه هنگام داشتن رابطه جنسی دهانی، واژنی یا مقعدی از کاندوم استفاده کنید. از شروع رابطه جنسی تا انتهای آن.
- تنها با شریک جنسی خود رابطه داشته باشید؛ در مدت زمانی که با یک فرد در رابطه هستید یا زندگی می‌کنید، تنها با او رابطه جنسی داشته باشید.
- از مصرف الکل یا مواد مخدر به هنگام رابطه جنسی پرهیز کنید.
چگونه برای بیماری های مقاربتی آزمایش دهیم؟
دختران و زنان جوان ممکن است نیازهای اضافه‌تری برای مراقبت از سلامت سیستم باروری خود داشته باشند. حتما پیش از این که رابطه جنسی داشته باشید و بعد از آن آزمایش‌های مختلف مربوط به این مجموعه بیماری را بدهید تا از سلامت خود آگاه باشید.
مراقبت لازم است، خجالت نکشید!
خیلی‌ها وقتی صحبت از بیماری های مقاربتی می‌شود، خجالت می‌کشند.
چیزی برای خجالت کشیدن وجود ندارد.
صحبت از سلامت شما مطرح است. اگر این را باور کنید، مراجعه به پزشک و صحبت از مشکلات‌تان به هیچ عنوان کار سختی نخواهد بود. پس نترسید، خجالت نکشید و از این که نگران سلامت خود باشید، اضطراب نگیرید. اگر به موقع و منظم به پزشک مراجعه کنید، تمام بیماری های مقاربتی را می‌توان تحت کنترل درآورد.
