توسط : کک و مک‌ها لکه‌های کوچک قهوه‌ای رنگی هستند که اغلب روی صورت و همچنین بعضی قسمت‌های بدن مثل دست، شانه و سینه ظاهر می‌شوند. این لکه‌ها مرز مشخصی ندارند و برجسته نیستند. بعضی از افراد کک و مک صورت خود را دوست دارند و حتی سعی نمی‌کنند که با کرم‌های آرایشی آنها را بپوشانند. بعضی دیگر به قدری شیفته این لکه‌ها هستند که با گریم این نقطه‌ها را روی صورت خود ایجاد می‌کنند و آن را جزو معیار زیبایی می‌دانند. اما عده‌ای کک و مک را دوست ندارند و درصدد کمرنگ کردن و از بین بردن آنها هستند. بنابراین در این مقاله از لیامگ به بررسی روش‌های درمان کک و مک و همچنین راه‌های پیشگیری از این عارضه پوستی می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
کک و مک چیست؟
کک و مک‌ها لکه‌های قهوه‌ای روشن یا تیره کوچکی هستند که اغلب روی صورت و به طور کلی مناطقی که بیشتر در معرض تابش خورشید هستند ایجاد می‌شوند. این لکه‌ها عموما بی‌ضرر هستند و در نتیجه تولید بیش از حد ملانین ایجاد می‌شوند. ملانین در واقع مسئول ایجاد رنگدانه پوست و مو است.
دو دسته کک و مک وجود دارند: افلیدها و لنتیژن‌های خورشیدی.
افلیدها: همان کک و مک‌های عادی با مرز نامنظم هستند که روی صورت افراد مشاهده می‌کنید. آنها به صورت ژنتیکی در افراد وجود دارند و از سن دو تا سه سالگی و بعد از قرار گرفتن در معرض نور بروز می‌کنند. رنگ آنها قرمز، قهوه‌ای تیره یا روشن است و معمولا روی بازوها، صورت و سینه ایجاد می‌شوند. این لکه‌ها گاهی در فصل زمستان و معمولا با بالا رفتن سن ناپدید می‌شوند.
لنتیژن‌های خورشیدی: لکه‌های خورشیدی، پیری یا کبدی هستند. این لکه‌ها با افزایش سن، بعد از ۴۰ سالگی، در نقاط درمعرض نور خورشید پدیدار می‌شوند. رنگ آنها از طیف زرد تا قهوه‌ای است و محو و ناپدید نمی‌شوند. این لکه‌ها معمولا مرز مشخصی دارند.
علت ایجاد کک و مک چیست؟
به طور کلی، کک و مک ناشی از تحریک اشعه ماوراء بنفش یا همان UV است. این لک‌ها بیشتر در میان افرادی که رنگ پوست و موی روشن‌تری دارند رایج است. کک و مک معمولا به صورت ارثی به وجود می‌آید. اگر شما هم کک و مک دارید و دوست دارید از دست آنها خلاص شوید در ادامه این مقاله هفت راه به شما معرفی کرده‌ایم اما در ابتدا عوامل ایجاد کک و مک را بررسی کنیم.
چه عواملی باعث ایجاد کک و مک می‌شوند؟
دلیل ایجاد کک و مک هم می‌تواند ژنتیکی باشد، هم ممکن است بر اثر عوامل محیطی ایجاد شود. آفتاب‌سوختگی می‌تواند کک و مک را افزایش دهد. در مطالعه‌ای که روی ۵۲۳ خانم میانسال فرانسوی صورت گرفت، دو مورد به عنوان عامل ایجاد آکنه شناخته شدند: آفتاب‌سوختگی‌های مکرر و وجود ژنی به نام MC1R که مسئول ساختن ملانین یا همان رنگدانه است. همه ما نوعی از رنگدانه را داریم اما عامل ژنتیکی شامل همه افراد نیست.
به طور کلی دو نوع ملانین داریم: فئوملانین و یوملانین.
افرادی که پوست آنها فئوملانین تولید می‌کند، در برابر اشعه UV محافظتی ندارند. این افراد معمولا موهای قرمز یا بلوند دارند، پوست آنها روشن است و کک و مک دارد. به‌علاوه پوست آنها رنگدانه کمتری تولید می‌کند و خوب برنزه نمی‌شود.
افرادی که یوملانین بیشتری دارند، از اشعه UV در امان هستند. این افراد معمولا موهای قهوه‌ای یا مشکی دارند، پوست آنها تیره‌تر است و به خوبی برنزه می‌شوند.
تفاوت کک و مک و لکه‌های حاصل از خورشید چیست؟
برای اینکه راه مناسبی برای درمان کک و مک پیدا کنید ابتدا باید مطمئن شوید که نوع آن چیست. همه کک و مک‌ها یا در دسته افیلایدزها قرار می‌گیرند یا لنتیگوهای خورشیدی. با این حال کک و مک و لکه‌های خورشیدی ممکن است با هم تفاوت داشته باشند. لنتیگوهای خورشیدی شامل لکه‌های خورشیدی هستند که ممکن است گاهی ظاهر پوسته‌پوسته داشته باشد. در جدول زیر تفاوت هر دو دسته کک و مک‌ها را آورده‌ایم:
| افیلایدز | لکه‌های خورشیدی | |
| منشا | قرارگرفتن در آفتاب و عوامل ژنتیکی | نتیجه اولیه تابش نور خورشید |
| پیدایش | ۲ تا ۳ سالگی بعد از قرار گرفتن در آفتاب | با افزایش سن به خصوص از ۴۰ سالگی به بعد |
| از بین رفتن | با گذر زمان | معمولا محو نمی‌شود |
| مناطق تحت تاثیر | صورت، گردن، سینه، دست | مناطقی که در معرض آفتاب هستند |
| تاثیر خورشید | ظهور در تابستان و محو شدن در زمستان | تغییر فصلی ندارد |
| اندازه | یک تا دو میلی‌متر (گاهی کمی بزرگتر) | دو میلی‌متر به بالا |
| مرز (لبه‌های لکه) | نامنظم، گاهی منظم | منظم |
| رنگ | قرمز تا قهوه‌ای روشن | زرد روشن تا قهوه‌ای تیره |
تفاوت کک و مک و خال چیست؟
خال با کک و مک فرق دارد. درست مانند کک و مک، خال هم نوعی ضایعه پوستی است اما رنگ آن تیره‌تر است و لزوما با نور خورشید ایجاد نمی‌شود. خال مانند افیلایدزها بیشتر در افرادی که پوست روشن دارند متداول است.
خال از تعداد زیاد سلول‌های رنگدانه‌ساز تشکیل شده است که میزان رگ‌های خونی آنها بیش از حد متوسط است. همچنین ممکن است در بدو تولد روی پوست وجود داشته باشد یا به مرور زمان ایجاد شود.
خال‌ها می‌توانند ظاهر بسیار متنوعی به خود بگیرند. مثلا رنگ آنها ممکن است از قهوه‌ای تا صورتی متغیر باشد و اشکال مختلفی داشته باشد. نیازی نیست نگران وجود خال‌ها باشید چون همه خال‌ها خطرناک نیستند و ممکن است با بالا رفتن سن افراد ایجاد شوند.
روش‌های از بین بردن کک و مک
در ادامه به معرفی روش‌های درمان کک و مک می‌پردازیم.
۱-استفاده از ضدآفتاب
با استفاده از ضدآفتاب، انتظار درمان کک و مک نداشته باشید. این محافظ پوست باعث می‌شود که لک جدیدی روی پوست شما ظاهر نشود. توجه داشته باشید که فرقی ندارد آسمان آفتابی باشد یا ابری، شما در هر حال باید از کرم ضدآفتاب استفاده کنید. به توصیه آکادمی درماتولوژی آمریکا:
- کرم ضدآفتاب باید SPF30 یا بالاتر داشته باشد.
- ۱۵ دقیقه قبل از بیرون رفتن از خانه، ضدآفتاب بزنید
- هر دو ساعت، ضدآفتاب را تمدید کنید.
- بلافاصله بعد از شنا در محیط سر باز و بعد از تعریق ضدآفتاب را تمدید کنید.
۲-درمان با لیزر
یکی از راه‌های درمان کک و مک استفاده از لیزر است. لیزر درمانی از پالس‌های نور متمرکز و شدید برای هدف قرار دادن مناطق آسیب‌دیده پوست استفاده می‌کند. انواع مختلفی از لیزر وجود دارد پس این سوال مطرح می‌شود که بهترین لیزر برای رفع کک و مک کدام است؟ بر اساس مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۵ انجام شد، لیزر « ۱۰۶۴Q-Switched Nd YAG» برای درمان کک و مک موثر است. نتایج آزمایش این لیزر نشان داد که بیش از ۵۰ درصد کک و مک در ۶۲ درصد از شرکت‌کنندگان از بین رفت.
بهبودی پس از سوزاندن کک و مک با لیزر ممکن است تا دو هفته طول بکشد. معمولاً برای دستیابی به نتایج مطلوب به جلسات متعدد نیاز است.
لیزر درمانی به طور کلی بی‌خطر است. احتمال ایجاد اسکار یا همان جای زخم نیز کم است. با این حال، احتمال بروز عوارض جانبی دیگری وجود دارد؛ عوارضی مثل:
- تورم
- خارش
- سرخی
- عفونت
- لایه‌برداری شدید
- تغییر رنگ پوست
- پوسته‌پوسته شدن
همچنین توجه داشته باشید که، اگر سابقه تبخال دهانی دارید، ممکن است قبل از انجام لیزر درمانی نیاز به مصرف داروهای ضد ویروسی داشته باشید. به این دلیل که لیزر می‌تواند اطراف دهان را تحریک به تبخال زدن کند.
همچنین پزشک معالج ممکن است قبل از لیزر دارو یا کرم‌های درمانی تجویز کند. علاوه بر این ممکن است پزشک مصرف بعضی داروها را قطع کند. به هرحال اگر برای درمان کک و مک از درمان لیزری استفاده می‌کنید حتا قبل از آن با پزشک متخصص مشورت کنید.
برای آشنایی با انواع لک‌های پوستی و همچنین درمان آنها چه باید کرد؟ مقاله زیر را مطالعه کنید.
۳- کرایوسرجری
یکی دیگر از روش‌های درمان کک و مک استفاده از سرما درمانی یا کرایوسرجری است. در این روش، از سرمای شدید به شکل نیتروژن مایع برای انجماد و از بین بردن سلول‌های غیر طبیعی پوست استفاده می‌شود. کرایوسرجری به طور کلی بی‌خطر است و نیازی به بی‌هوشی و دوره نقاهت ندارد. البته ممکن است شخص با عوارض جانبی مثل افت رنگدانه، خونریزی و تاول مواجه شود. این روش، به ندرت باعث ایجاد اسکار می‌شود.
۴-استفاده از کرم موضعی
کرم‌های روشن‌کننده هم به صورت بدون نسخه در بازار موجود هستند و هم ممکن است با تجویز پزشک مورد استفاده قرار بگیرند. این کرم‌ها حاوی هیدروکینون هستند که برای روشن کردن نقاط تیره پوست مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته استفاده موضعی از هیدروکینون می‌تواند باعث عوارضی مثل التهاب، خشکی، تاول، سوختگی و تغییر رنگ پوست شود.
در سال ۱۹۸۲، سازمان غذا و داروی آمریکا، محصولات روشن‌کننده‌ای که تا ۲ درصد حاوی هیدروکینون هستند را بی‌خطر و موثر در نظر گرفت. اما از آنجا که مطالعه روی موش‌ها چندین مورد سرطان ناشی از این ماده را نشان داد، FDA خواستار مطالعه بیشتر روی این ماده شد.
۵-کرم رتینوئید موضعی
کرم رتینوئید یک ترکیب ویتامین A است. برای بهبود پوست آسیب دیده در برابر نور خورشید و محو کردن کک و مک استفاده می‌شود. بر اساس یک منبع معتبر در سال ۲۰۱۴، رتینوئیدها ممکن است با جذب اشعه ماوراء بنفش B، از پوست مراقبت کنند. این ممکن است به جلوگیری از ایجاد کک و مک‌های جدید کمک کند.
کرم‌های رتینوئید با نسخه یا بدون نسخه در دسترس هستند. عوارض جانبی رایج این محصولات عبارتند از: قرمزی، خشکی، حساسیت پوست، لایه‌برداری و حساس شدن پوست.
۶-لایه‌برداری شیمیایی پوست
لایه‌برداری شیمیایی روش دیگری برای درمان کک و مک است. در این روش، از یک محلول شیمیایی برای لایه‌برداری نواحی آسیب‌دیده پوست استفاده می‌شود. لایه‌برداری متوسط پوست با اسید گلیکولیک یا اسید تری‌کلرواستیک که به لایه‌های میانی پوست نفوذ می‌کند انجام می‌شود. زمانی که پوست آسیب‌دیده برداشته شد، پوست جدید تشکیل می‌شود.
البته این روش هم عوارض خودش را دارد. عوارضی مثل: تحریک پوست، پوسته‌پوسته شدن، قرمزی و تورم.
به گفته انجمن جراحان آمریکا، لایه‌برداری متوسط پوست حدود دو هفته زمان برای درمان نیاز دارد. در این دوره نیاز است که به توصیه پزشک از پماد درمانی استفاده کنید. همچنین در این مدت دو هفته‌ای باید از قرار گرفتن در معرض آفتاب خودداری کنید.
۷-درمان خانگی کک و مک
درمان کک و مک با داروهای گیاهی هم امکان‌پذیر است. البته پیشاپیش باید بگوییم که روش‌هایی که در ادامه از آنها نام می‌بریم، به لحاظ علمی کاملا اثبات شده نیستند. همچنین در به کار بردن آنها باید احتیاط کنید چون ممکن است باعث ایجاد التهاب قرمزی شوند. درمان‌های طبیعی پیشنهادی با مواد زیر انجام می‌شود.
آبلیمو: مقداری آب لیمو را روی یک پنبه بریزید و روی پوست بمالید. سپس آن را بشویید. این ماده می‌تواند پوست را روشن کند.
عسل: مقداری عسل را با نمک یا شکر مخلوط کنید و از آن به عنوان اسکراب استفاده کنید. عسل می‌تواند رنگدانه‌های پوست را روشن کند.
آب‌دوغ: آب‌دوغ یا پس‌آب کره، پس از گرفتن کره از شیر یا خامه به‌دست می‌آید. این ماده را یه صورت مستقیم به پوست بمالید و بعد از ۱۰ دقیقه آن را آبکشی کنید. یک راه دیگر این است که مقداری جو به آب‌دوغ اضافه کنید و از این ماسک روی صورت خود استفاده کنید. اسید لاکتیک موجود در این ماده به درمان کک و مک و روشن کردن پوست کمک می‌کند.
خامه ترش: مقداری خامه ترش را به صورت مستقیم به پوست خود بمالید و بعد از چند دقیقه آن را بشویید. خامه ترش نیز حاوی اسید لاکتیک است که پوست را روشن می‌کند.
ماست: مقداری ماست به صورت خود بمالید و بعد از چند دقیقه آن را آبکشی کنید. خاصیت ماست هم مانند خامه ترش و آب‌دوغ است.
پیاز: یک پیاز را برش دهید و آن را روی پوست خود بمالید. سپس صورت خود را با آب گرم بشویید. پیاز می‌تواند مانند یک لایه‌بردار عمل کند و لک‌های صورت را محو کند. اگر بعد از استفاده پوست شما حساس یا قرمز شد از این روش استفاده نکنید.
علت ایجاد کک و مک چیست؟
پوست ما حاوی سلول‌هایی است که ملانوسیت نام دارند و رنگدانه یا ملانین تولید می‌کنند. رنگدانه، از پوست در برابر اشعه‌های مضر آفتاب مراقبت می‌کند. تابش آفتاب ملانوسیت‌ها را وادار به تولید ملانین بیشتری می‌کند. کک و مک از ملانین روی پوست ایجاد می‌شوند.
اگرچه مقدار ملانین تولید شده در پوست روشن کمتر است، بیشتر افرادی که صورتی پوشیده از کک و مک دارند، پوست روشنی دارند. البته هرکسی با هر نوع پوستی ممکن است دچار کک و مک شود.
آیا کک و مک خودبه‌خود از بین می‌رود؟
بعضی از انواع کک و مک‌ها تا مدت‌ها روی پوست می‌مانند اما بعضی دیگر در تابستان که فرد بیشتر در معرض آفتاب است ایجاد می‌شوند و در زمستان یا با دوری کردن از آفتاب از بین می‌روند.
کک و مک‌های ارثی هم ممکن است با افزایش سن کمرنگ شوند یا کاهش پیدا کنند. البته توجه داشته باشید که کک و مک‌های ناشی از آسیب نور خورشید با افزایش سن بیشتر می‌شوند.
آیا می‌توان جلوی ایجاد کک و مک را گرفت؟
افرادی که دوست ندارند کک و مک داشته باشند، باید از بروز آن پیشگیری کنند. همچنین می‌توان در حین پیشگیری به ناپدید شدن آن کمک کرد. همان‌طور که پیش از این هم گفتیم، توصیه آکادمی درماتولوژی آمریکا در این زمینه، استفاده از ضدآفتابِ ضدآب با SPF30 است. بهتر است ۱۵ دقیقه قبل از خروج از منزل از ضدآفتاب استفاده کنید. این روند را هرروز حتی در زمستان هم تکرار کنید تا از تولید رنگدانه در پوست شما جلوگیری شود.
رئیس بخش پوست در دانشگاه سنت لوئیس آمریکا درباره درمان کک و مک و جلوگیری از آن می‌گوید: «حتی اگر به صورت ژنتیکی کک و مک را به ارث برده باشید، در صورتی‌که از کودکی از نور خورشید دور بمانید و به نحوه صحیحی از ضدآفتاب استفاده کنید، کک و مک نخواهید داشت.»
تا داشتن پوستی بدون لک تنها یک کلیک فاصله دارید.
برای درمان کک و مک چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
کک و مک غیر سرطانی هستند، اما ممکن است با سرطان پوست اشتباه گرفته شوند. قرار گرفتن در معرض نور خورشید خطر ابتلا به کک و مک و همچنین ملانوما را بالا می‌برد. ملانوما در افراد با پوست روشن یا کک و مک شایع‌تر از افراد دارای پوست تیره است. اگر متوجه تغییر اندازه، رنگ یا شکل کک و مک شدید، به پزشک یا متخصص پوست مراجعه کنید. آنها می‌توانند تشخیص دهند که آیا جای نگرانی وجود دارد یا نه.
حرف آخر
کک و مک‌ها شایع و بی‌خطر هستند؛ با این حال بسیاری از افراد دوست دارند حتی با جراحی آنها را از بین ببرند. درمان‌های تهاجمی مثل لیزر تراپی و لایه‌برداری شیمیایی روش‌های موثری هستند اما ترمیم آنها زمان‌بر است و می‌تواند عوارض جانبی زیادی به همراه داشته باشد.
اگر به دنبال روشی برای درمان کک و مک هستید، با پزشک متخصص پوست خود مشورت کنید تا بهترین روش متناسب با پوست و شرایط شما را پیشنهاد دهد. مهم نیست که چه روشی را انتخاب می‌کنید، در هر صورت بعد از آن حتما از پوست خود در برابر نور خورشید مراقبت کنید.
- با انواع شامپوهای سر تراست آشنا شویم - ۳۰-۰۵-۱۴۰۱
- آیا بیماری پیسی قابل درمان است؟ - ۱۰-۰۵-۱۴۰۱
- چگونه می‌توان کک و مک را از بین برد؟ - ۲۷-۰۴-۱۴۰۱
